از مشتریانی که فصلی شده اند تا تخفیف های کاذب کتابفروشی های آنلاین
به گزارش وبلاگ شماره 3443، به گزارش خبرنگار خبرنگاران در خراسان جنوبی، سال هاست در کشورمان با کاهش سرانه مطالعه روبه رو هستیم که الته عوامل متعددی به وجود آورنده این شرایط هستند. کتابفروشی ها نیز متاثر از این قضیه، ضررهای بسیاری را متحمل شده اند. شیوع ویروس کرونا و تعطیلی این واحدهای صنفی نیز مزید بر علت شده و شرایط را برای آنها سخت تر نموده است. با هدف آنالیز شرایط کتابفروشی های استان خراسان جنوبی، پای دردِ دل تعدادی از آنها نشستیم که ماحصل آن در این گزارش از نظر مخاطبان می گذرد.
معضل اول: مشتریان چهارفصلی!
وارد کتابفروشی سیمرغ می شوم؛ همان ابتدا قفسه کتاب های مختص خراسان جنوبی نظرم را جلب می نماید، شاید این تنها کتابفروشی شهر است که این گونه کتاب های تخصصی استان را در کنار یکدیگر و در قفسه جلویی مغازه قرار داده است.
حسنعلی جلیلی مقدم با سابقه 18 ساله فروش کتب تخصصی زبان های خارجی، در پاسخ به اولین سوال ما درخصوص مسائل فعلی کتابفروشی ها می گوید: همان گونه که مشاهده می کنید، تعداد مشتریان بسیار کم شده و از سوی دیگر به واسطه طرح های فصلی فروش کتاب، مشتریان چهارفصلی شده اند! یعنی تنها در ایام طرح برای خرید کتاب مراجعه می نمایند و یا کتابی را در طول سال به صورت قرض می برند تا در زمان طرح با تخفیف خریداری نمایند، این در حالی است که گاهی دیگر کتاب را برنمی گردانند یا کتاب را برگردانده و درخواست کتاب دیگری دارند.
وی پیشنهاد می دهد: طرح های حمایتی خرید کتاب در طول سال تعریف گردد و وابسته به ایام خاصی نباشد؛ برای سهولت این کار نیز می توان برای افراد یارانه اختصاصی تعریف کرد.
معضل دوم: تخفیف های کاذب سایت ها روی کتاب ها
گلایه دیگر جلیلی مقدم، درخصوص نحوه فروش کتاب در فضای مجازی است. وی در این باره می گوید: در حال حاضر هر ناشری اقدام به راه اندازی سایت نموده و به صورت مستقیم کتاب ها را می فروشد؛ مشکل اصلی اما تخفیف های کاذبی است که بعضی از این سایت ها برای کتاب ها در نظر گرفته اند. همچنین سایت هایی وارد بازار کتاب شده اند که کوچکترین تخصصی در این زمینه ندارند.
وی توضیح می دهد: برای مثال سایت دیجی کالا، هرساله تعداد بسیاری از کتاب های خود را با تخفیف عرضه می نماید؛ در حالی که قیمت واقعی کتاب کمتر از این قیمت است. در نمایشگاه ها نیز همین اتفاق رخ می دهد و کتاب ها با قیمت غیرواقعی عرضه می شوند و با تخفیف های چشمگیر به فروش می رسند.
مدیر کتابفروشی سیمرغ به نمونه ای از این تفاوت قیمت اشاره می نماید و یادآور می گردد: ما کتاب زبان و تفکر چاپ سال 90 را به قیمت 6500 تومان می فروشیم؛ در حالی که یکی از سایت های فروش کتاب، آن را با قیمت 45 هزار تومان عرضه می نماید و با تخفیف به خریدار 37 هزار تومان می فروشد. در نتیجه حس رضایت کاذبی از این خرید در خریدار ایجاد می گردد و بدون تحقیق، اقدام به خریدهای بیشتری از سایت می نماید.
معضل سوم: قیمت فروش پایین تر از قیمت خرید
جلیلی مقدم، مشکل بعدی هم صنفان خود را ممنوعیت تغییر قیمت کتاب های چاپ قدیم می داند و می گوید: با این شرایط فروش ما از چاپِ قدیم یک کتاب باید به قدری بالا باشد که توانایی خرید چند نسخه از کتاب چاپ جدید را داشته باشیم. از سوی دیگر حاضر نیستیم خودمان قیمت را تغییر دهیم؛ کاری که بعضی کتابفروشی ها به راحتی انجام می دهند.
وی به یک تجربه خودش در مورد تغییر قیمت اشاره می نماید و ادامه می دهد: یکی از ناشران تعدادی از کتاب ها را به صورت وکیوم شده با افزایش قیمت برای ما ارسال نموده بود، در حالی که قیمت اعلام شده با قیمت چاپ شده در کتاب تفاوت داشت. این اتفاق منجر به شکایت یکی از مشتریان از ما و حتی صدور حکم دادگاه بر علیه ما شد!
مدیر کتابفروشی سیمرغ همچنین درخصوص شرایط خرید کتاب های چاپ خراسان جنوبی یا با موضوعات مرتبط با این استان عنوان می نماید: خوشبختانه ناشران استان در این زمینه به خوبی عمل نموده اند و شاهد کتب متعددی درخصوص خراسان جنوبی هستیم؛ اما افراد خیلی خاصی به دنبال خرید این گونه کتاب ها هستند.
جلیلی در سرانجام با بیان اینکه زمانی کتاب در ردیف سوم یا چهارم سبد خرید خانوار قرار داشت؛ اما الان شاید در ردیف پنجاهم هم نباشد، بیان می نماید: این روزها دغدغه های یک خانواده به قدری زیاد است که تا کارد به استخوان نرسد، کتاب نمی خرند.
معضل چهارم: کتابفروشی ها در انتهای لیست اولویت های اعطای تسهیلات!
مقصد بعدی ما، کتابشهر بیرجند است. علی اکبر بیجاری مدیر این کتابفروشی عمده مشکل فعلی خود را شرایط به وجودآمده ناشی از ویروس کرونا می داند و می گوید: خواه ناخواه کرونا روی رفت وآمدهای مردم در خیابان ها تاثیر گذاشته و همان تعداد اندک مشتری که داشتیم، اکنون به حداقل رسیده است.
وی با بیان اینکه تعطیلی های ناشی از کرونا در این ایام و به خصوص همزمان با طرح پاییزه کتاب در سال گذشته، ضررهای مالی بسیاری به ما وارد نموده است، ادامه می دهد: کرونایی که در کتابفروشی ها ممکن است باشد، قطعا در سوپرمارکت ها هم هست؛ درحالی که تجمع در یک کتابفروشی به مراتب کمتر از یک سوپرمارکت است.
بیجاری اضافه می نماید: وامی هم که بنا بود برای خسارت های متحمل شده در این ایام تخصیص دهند، به دست ما نرسید و در لیست اولویت ها باز هم کتابفروشی ها در انتهای جدول قرار دریافتد. همانند اتفاقی که در سبد خرید خانوار اتفاق افتاده است و اگر پولی باشد، آخرین قلم برای خرید، کتاب است و اگر نباشد، اولین رقم برای حذف، کتاب است.
به گفته وی، در صورتی انتشارات و چاپخانه ها می توانند به فعالیت خود ادامه دهند که در وهله اول کتابفروشی توانایی فعالیت داشته باشد؛ لذا اولویت قراردادن کتابفروشی در لیست دریافت تسهیلات، منطقی تر است. اکنون نیز مشکل نشر نداریم؛ بلکه مشکل در پخش کتاب است.
مدیر کتابشهر بیرجند، به تسهیلات سامانه تُحفه نیز اشاره می نماید و می گوید: علاوه بر عدم اطلاع رسانی دقیق، الکترونیکی شدن تمام فرآیند دریافت تسهیلات برای افراد نامسلط زمان بر بوده و در مواردی مانند این تسهیلات هرچه دیرتر اقدام کنیم، امکان اینکه وام را دیرتر دریافت کنیم، وجود دارد.
معضل چهارم: مافیا در صنف کتابفروشی
بیجاری در بخش دیگری از سخنانش به مسائلی همچون فعالیت سایت های غیرمعتبر و صفحات مجازی فروش کتاب اشاره می نماید و ادامه می دهد: هر صنفی دارای مافیا است و به نظر من کتابفروشی هم مافیا دارد. تخفیف های غیرمنطقی بعضی سایت ها به دو دلیل است؛ یا فردی با سرمایه هنگفت کتاب را از ناشر با قیمت پایین تر پیش خرید می نماید و یا کیفیت کتاب خیلی پایین تر از استانداردهای موجود است.
وی از اینکه نمایشگاه های کتاب نیز در فصل های اوج فروش کتابفروشی ها برپا می شوند، گلایه می نماید و می افزاید: در این گونه موارد، مشتری به جای خرید از کتابفروشی محله خود، کتاب های مورد احتیاجش را با تخفیف از ناشر قَدَر تهرانی می خرد. اگر بنا به حمایت از فراوری داخل است، باید ابتدا به فکر ناشران و کتابفروش های داخل استان بود.
بیجاری یادآور می گردد: تشویق برای مطالعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی، امری به جا و لازم است؛ اما با ارزان کردن کتاب این هدف محقق نخواهد شد.
وی درخصوص طرح های حمایتی و فصلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از کتابفروشی ها نیز عنوان می نماید: استقبال مردم از این طرح ها خوب است؛ اما می تواند بهتر باشد، البته اگر بانیان امر همچون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، نسبت به توسعه تبلیغات میدانی در سطح شهر همت بیشتری داشته باشند.
معضل پنجم: تخفیف های بالاتر از 40 درصدی بعضی ناشرنماها
علی کریمی مدیر کتابفروشی پاتوق کتاب مخاطب بعدی گزارش ما است. او با بیان اینکه بزرگترین مشکل کتابفروشی ها همین گرانی است، اضافه می نماید: باید کتاب را حتما به قیمت پشت جلد بفروشیم که با این شرایط گرانی، سرمایه حاصله، جوابگوی خرید کتب جدید نخواهد بود و جای خالی بسیاری از عناوین را نمی توانیم پر کنیم.
به گفته وی، از سوی دیگر، فروشگاه های اینترنتی غیرتخصصی، کتاب های چاپ قدیم را به قیمت جدید می فروشند. این در حالی است که بسیاری از هزینه های متحمل شده بر ما همچون اجاره و ... را نمی پردازند.
کریمی یادآور می گردد: یک ناشر معتبر هیچ گاه بالای 40 درصد تخفیف نمی دهد؛ کتب بالای 40 تا 50 درصد تخفیف، یا غیرقانونی چاپ شده اند و یا کپی از کتاب اصلی بوده و چاپخانه منتشرنماینده قیمتی بالاتر از کتاب اصلی روی آن درج می نماید.
وی با بیان اینکه در نمایشگاه های کتاب نیز تعدادی از انتشاراتی ها اینگونه عمل می نمایند، ادامه می دهد: در نمایشگاه کتاب تهران به این انتشاراتی ها اجازه دریافت غرفه نمی دهند؛ اما در شهرستان ها مانعی برای حضورشان وجود ندارد.
مدیر پاتوق کتاب، با اعتقاد بر اینکه در شرایط فعلی و تعطیلی ها به دلیل شیوع بیماری کرونا، ما نیز باید به سمت تقویت فروش غیرحضوری برویم، اضافه می نماید: در این راستا و برای معرفی فروش مجازی باید حمایت شویم، برای مثال فرماندار بیرجند در زمان طرح های حمایتی فصلی، در صفحه شخصی خود پوستر طرح و آدرس صفحه پاتوق کتاب را منتشر می نماید.
کریمی ادامه می دهد: اینگونه تبلیغات هم موثر بوده و هم هزینه ای برای شخص ندارند. از افراد و مسئولانی که ادعا می نمایند باید برای هر کاری پیوست فرهنگی آن تعریف گردد، تقاضا داریم حتما سراغ کتاب بیایند و برای این کار تبلیغ نمایند.
وی از مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز درخواست می نماید: همزمان با تبلیغ طرح های حمایتی، آدرس صفحات مجازی کتابفروشی ها را نیز به تمام شهرستان های استان اطلاع رسانی کند.
معضل ششم: ناعدالتی در اجرای محدودیت های کرونایی
عبدالرضا انگشتری مدیر نمایشگاه دائمی کتاب بیرجند نیز با اشاره به تعطیلی صنوف به دلیل پیک چهارم بیماری کرونا، عنوان می نماید: برای سلامت جامعه با این تصمیم ها همراهی می کنیم؛ اما می بینیم عدالتی در اجرا نیست. بسیاری از ادارات، بانک ها، شرکت ها و وسایل حمل و نقل عمومی با انبوه جمعیت روبرو هستند و کسی هم کاری به کارشان ندارد.
به گفته این کتابفروش در بیرجند، این محدودیت ها در حالی است که از همان ابتدای شیوع بیماری، برای کتابفروشی دستگاه ضدعفونی نماینده خریداری نموده و ماهیانه 600 تا 700 هزار تومان صرف ضدعفونی محیط می کنیم.
وی با اشاره به اینکه در کشورهای اروپایی کتابفروشی جزو مشاغل ضروری محسوب می گردد، ادامه می دهد: در کشور ما مشاغل مرتبط با خوراک بدن و حتی ویدئوکلوپ ها باز هستند؛ اما کتابفروشی ها به عنوان ضروری ترین غذای روح و جسم تعطیل شده اند. این تصمیمات یا از غرض گرفته می شوند و یا ریشه در ناآگاهی دارند.
انگشتری در بخش دیگری از سخنانش به افزایش قیمت کاغذ و به تبع آن قیمت کتاب، اشاره می نماید و می گوید: اواخر بهمن و اوایل اسفند قیمت کاغذ رشد بسیار بالایی داشت و تاثیر این افزایش در قیمت کتب، طی چند ماه آینده معین می گردد. با این وجود، در حال حاضر از میزان فروش و تعداد مشتریان راضی هستیم و به نظر می رسد با وجود بالارفتن قیمت کتب، سرانه مطالعه در شهر بیرجند اندکی افزایش داشته است.
معضل هفتم: برپایی نمایشگاه های کتاب توسط نهادهای غیرمتخصص
وی با انتقاد از برپایی نمایشگاه های کتابب توسط نهادهای غیرمتخصص، توضیح می دهد: هرساله مبالغ هنگفتی را برای مالیات، بیمه، اتحادیه و شهرداری پرداخت می کنیم و امید ما برای کسب درآمد، فصل مهرماه و همزمان با سقف فروش لوازم التحریر و کتاب است؛ اما دقیقا در این زمان ها، نهادهای مختلف اقدام به برپایی نمایشگاه می نمایند که در بیشتر موارد قیمت هایشان تفاوتی با کتابفروشی ندارد و حتی در مواردی، بالاتر هم هست.
مدیر نمایشگاه دائمی کتاب بیرجند یادآور می گردد: خوشبختانه به دلیل شیوع بیماری کرونا این نمایشگاه ها هم تعطیل شدند؛ اما با این حال نباید اجازه فروش کتاب به نهادهای غیرمتخصص، کانون های فرهنگی و هنری و یا آکادمی ها را داد؛ مگر اینکه دارای مجوز کتابفروشی باشند.
انگشتری با اشاره به اینکه بعضی فروشگاه های زنجیره ای نیز اقدام به فروش کتاب می نمایند، اظهار می نماید: متاسفانه کتاب های این فروشگاه ها، جزو کتاب های زرد و از ناشران غیرمعتبر، مولفان و مترجمان غیرمتخصص، صحافی و کاغذِ با کیفیت پایین و یا با قیمت بسیار بالاتر از نسخه اصلی هستند. برای مثال کتاب خودت باش دختر از نشر کوله پشتی با قیمت 18 هزار تومان و با تخفیف 20 درصدی به فروش می رود؛ در حالی که در این فروشگاه ها، کتابِ مشابه توسط ناشر غیرمعتبر مشهدی یا تهرانی با ترجمه نه چندان خوب، 40 هزار تومان و با تخفیف 60 درصدی فروخته می گردد.
معضل هشتم: تسهیلات ناکارآمدِ سامانه کارا
وی همچنین با بیان اینکه هزینه تبلیغات برای کتابفروشی بسیار بالاست، اضافه می نماید: از شورای شهر، شهرداری و سایر نهادهای مربوطه تقاضا داریم ما را به عنوان یک شغل صرفا مالی نبینند ؛ کار اصلی کتابفروشی فرهنگی است. انتظار نداریم همانند شهرداری تهران عمل نمایند؛ اما می توانند در این روزها یاری حالی باشند و برای تبلیغات در هفته کتاب و سایر مناسبت ها یا برپایی نمایشگاه های محلی کتاب، با همکاری کتابفروشی ها به ارتقا سطح فرهنگی شهر یاری نمایند.
انگشتری در ادامه تسهیلات سامانه کارا را ناکارآمد عنوان می نماید و می گوید: زحمت دوندگی ها و جمع آوری مدارک مورد احتیاج برای اخذ تسهیلات بیشتر از مبلغ اعطایی است و اگر اوضاع فروشمان خوب باشد، همان 3 میلیون تسهیلات را می توانیم از فروش به راحتی به دست بیاوریم.
معضل نهم: تبعیض در عملکرد وزارت فرهنگ
در ادامه گزارش با مرتضی ایادی مدیر کتابفروشی مبین در شهرستان فردوس گفت وگو کردیم. وی یکی از بزرگترین معضلات کتابفروشی ها را تخفیف های غیرمتعارف ناشران معتبر و غیرمعتبر می داند و بیان می نماید: با وجود این تخفیف ها دیگر کسی رغبت به خرید از کتابفروشی محل خود نمی نماید. ناشران معتبر کتاب ها را با 20 تا 25 درصد تخفیف و ارسال رایگان عرضه می نمایند؛ در مقابل، فروشگاه های غیرمعتبر هم کتاب ها را کپی نموده و با قیمت چند برابری و تخفیف های 60 تا 70 درصدی به فروش می رسانند.
ایادی با گلایه از برپایی نمایشگاه مجازی کتاب تهران نیز عنوان می نماید: کتابفروشی ما عضو سامانه تاپین است و می تواند به عنوان یک باجه پستی عمل کند؛ بدین ترتیب که بسته را در محل کتابفروشی آماده نموده و کُد مرسوله را نیز صادر می کنیم و صرفا برای رسیدن به دست مشتری، به اداره پست تحویل می دهیم. برای مشتریانی با مسافت طولانی تر مثل تبریز، فرایند ارسال 6 تا 7 روز طول می کشد؛ اما در زمان نمایشگاه مجازی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اداره پست اظهار داشت که هیچ کتابی نگه داشته نگردد و سریعاً پخش گردد. این تبعیض در عملکرد ناراحت نماینده است.
وی در ادامه به مسائل دیگر کتابفروشی ها هم اشاره می نماید و می گوید: از کتابفروش انتظار دارند کتاب را با همان قیمت پشت جلد به فروش برساند، در صورتی که چاپ چندم آن چند برابر گران تر شده است. اگر بخواهیم خودمان لیبل قیمت بزنیم، تعزیرات جلوی کار ما را می گیرد، از سوی دیگر از نظر عرف و شرع هم مایل به انجام این کار نیستیم. در نتیجه نمی توانیم با سرمایه فعلی کتب جدید را خریداری کنیم.
مدیر کتابفروشی مبین همچنین با بیان اینکه اسفندماه سال گذشته برای فروش کتاب به وسیله اینترنت، سایتی را با هزینه بالا راه اندازی کردیم، اضافه می نماید: کتابفروشی مبین در سال 94 به عنوان کتابفروشی برتر در طرح تابستانه کتاب انتخاب شد که این موفقیت به لطف تبلیغات و فروش به وسیله صفحات مجازی بود؛ این تجربه خوب باعث شد از همان زمان در فضای مجازی نیز فعالیت داشته باشیم.
ایادی در سرانجام سخنانش با بیان اینکه کتابفروشی مبین با 10 سال سابقه فعالیت همچنان فاقد ملک است و برای پرداخت اجاره در مضیقه قرار گرفته است، از مسئولان و متولیان می خواهد تسهیلاتی را برای خرید ملک در اختیار متصدیان این کتابفروشی قرار دهند تا آنها همچنان با عشق و برای مردم شهرشان به این کار ادامه دهند.
معضل دهم: نقشی که شهرداری در ترویج کتابخوانی ایفا نمی نمایند!
محمدرضا فیاجی مدیر اولین کتابفروشی شهر قاین نیز دل پُر ردی از بازار این روزهای کتاب داشت. وی با بیان اینکه به دلیل محدودیت ها مغازه را تعطیل نموده ایم، عنوان می نماید: مسئولین باید برای ماندن مردم در خانه، عاملی پیدا نمایند که کتاب یکی از بهترین راهکار هاست؛ پس باید به کتابفروشی ها در این ایام اجازه فعالیت بدهند و یا امتیازاتی همچون ارسال رایگان به درب منزل و ... را تعریف نمایند.
وی با اشاره به اینکه در توضیح وظایف نهادهایی همچون شهرداری، ترویج کتابخوانی ذکر شده است، اضافه می نماید: شهرداری می تواند یکی از بَنِرهای شهر را به معرفی کتابفروشی های شهر اختصاص دهد و یا با ارگان های مختلف برای خرید کتاب از کتابفروشی ها قرارداد ببندد.
فیاجی به فعالیت مستمر صفحه مجازی و سایت کتابفروشی اشراق اشاره می نماید و می گوید: روابط عمومی شهرداری در معرفی این صفحات می تواند یاری نماینده باشد.
فروش کتاب با تخفیف 50 درصدی یعنی قاچاق
وی در بخش دیگری از سخنانش با گلایه شدید از فعالیت سایت های غیرمعتبر فروش کتاب، بیان می نماید: افراد غیرمتخصصی که حتی کتابفروش هم نیستند، وارد این عرصه شده اند و برای معرفی محصول خود، کتاب را با قیمت های بسیار پایین تر به فروش می رسانند.
مدیر کتابفروشی اشراق قاین با تاکید بر اینکه ادامه فعالیت این افراد موجب خارج شدن کتابفروشان از میدان و ورود کتاب های فِیک به بازار می گردد، ادامه می دهد: تخفیف 50 درصدی، همان قاچاق محسوب می گردد؛ افرادی که نه حق نویسنده را می دهند و نه حق مترجم و ناشر، و کتاب کپی شده را با تخفیف های غیرواقعی حتی از قیمت اصلی هم گران تر می فروشند و کسی هم پیگیر این موضوع نیست.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران