بهداشت روانی چیست و چه اصولی دارد؟

به گزارش وبلاگ شماره 3443، سازمان جهانی بهداشت در دیدگاه نوین خود بهداشت روانی را برخورداری از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی معنی کرده است. در این میان بهداشت روان واژه ای است که بیانگر توانایی شناختی و عاطفی یک فرد برای برخورداری از یک زندگی بارور است. در اصل بهداشت روان به حالتی از رفاه اطلاق می شود که در آن فرد توانایی های خود را می شناسد و می تواند بر تنش های روانی معمول در زندگی فایق آمده و به صورتی کارآمد مثمر ثمر باشد.

بهداشت روانی چیست و چه اصولی دارد؟

ما در ادامه قصد داریم به شما آموزش دهیم که بهداشت روانی در ابعاد مختلف چه تعریفی دارد و راه های رسیدن به آن را توضیح دهیم.

عوامل مؤثر بر بهداشت روان

  • عوامل فردی: این عوامل شامل ژنتیک و فیزیولوژی، جنسیت، یادگیری مهارت های زندگی، اعتماد به نفس، قدردانی، باورها و اعتقادات فردی، خندیدن و شادی، لذت بردن از زندگی، نداشتن کشمکش، تغذیه مناسب، ورزش، خواب مناسب و کافی، عدم وجود اعتیاد، اشتغال به کار است.
  • عوامل محیطی: این عوامل شامل مسائل حقوقی، مسائل سیاسی، مسائل اقتصادی و مسائل اجتماعی (نظیر جنگ و جنایت)، مسائل فرهنگی و محیط خانوادگی (نظیر خواسته های غیر واقعی والدین،حمایت گری بیش از حد و برعکس طرد کردن و …) است.
  • عوامل اجتماعی: این عوامل شامل کیفیت روابط فرد با افراد دیگر (نزدیکان و گروه های اجتماعی)، پاسخ های درونی فرد (احساس ، تفکر و رفتار)، بیکاری، سطوح پایین آموزش و پرورش و کمبود غذا و سرپناه و دسترسی به مراقبت های بهداشتی است.

ابعاد مختلف بهداشت روانی

  • بهداشت روانی در خانواده
  • بهداشت روانی در محیط کار
  • بهداشت روانی در مدرسه

1. بهداشت روانی در خانواده

یکی از عوامل موثر در شکل گیری رفتار فرد، خانواده است. فضای خانه، نخستین و با دوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت و بهداشت روان افراد تاثیر می گذارد؛ به گونه ای که می توان گفت پدر و مادر نیرومندترین آموزگار افراد در زندگی، آموزش خانوادگی پایدارترین آموزش و محیط خانه مهم ترین آموزشگاه برای هر فرد می باشد. تامین بهداشت روانی افراد خانواده، سهم به سزایی در تامین و حفظ بهداشت روان جامعه دارد و عدم تامین بهداشت روان خانواده آسیب های شدیدی بر پیکره جامعه وارد می کند.

برای ایجاد و حفظ سلامت روان در خانواده لازم است تک تک اعضای آن با مهارت های لازم برای زندگی آشنا شوند.

ویژگی خانواده هایی که در بین آن ها بهداشت روانی حاکم است:

  • آنها محیطی امن و با ثبات دارند.
  • از ارتباط با یکدیگر لذت می برند و ارتباط موثر با هم دارند.
  • در هر سنی مورد پذیرش یکدیگر هستند.
  • محلی برای بروز و رشد شخصیت، هوش و استعداد یکدیگر فراهم می کنند.
  • با هم تجربه می کنند و خطاهای یکدیگر را اصلاح می کنند.
  • به سلامت جسمی یکدیگر اهمیت می دهند.
  • به حرف های یکدیگر با دقت گوش می کنند.
  • شرایط مصاحبه و تبادل نظر برای یکدیگر فراهم می کنند.
  • فعالیت های خود را گروهی انجام می دهند.
  • افراد خانواده یکدیگر را سرزنش نمی کنند.
  • نسبت به یکدیگر مسئولیت پذیر هستند.

2. بهداشت روانی در محیط کار

از آنجا که بیشتر وقت افراد در محیط کار می گذرد، به همین دلیل محیط کار اهمیت زیادی در تامین سلامت جسمانی و روانی افراد دارد. بهداشت روان در محیط کار یعنی مقاومت افراد در مقابل حوادث و تعارض هایی که در محل کار به وجود می آید. محیط کاری که در آن بهداشت روانی حاکم باشد، بدین صورت است که هر یک از کارکنان از فعالیت ها و محل کار خود احساس رضایت می کنند و علاقمند به محل کار خود هستند.

علاوه بر این، همه کارکنان قادر به ایجاد روابط مطلوب در محیط کار و با یکدیگر هستند. همچنین هر یک از کارکنان نسبت به خود، رؤسا، همکاران و بطور کلی نسبت به محیط کار خود و خصوصاً نسبت به جایگاه خود در آن اداره یا سازمان، احساس مثبتی دارند.

توصیه هایی برای رسیدن به بهداشت روانی در محیط کار:

  • شناخت موقعیت.
  • ایجاد جو صمیمیت، همدلی، صداقت.
  • تجربه کسب کردن در کار.
  • استراحت به موقع.
  • پرهیز از اشتغال به چندکار و هدف گرا بودن.
  • همکاری و احترام متقابل در میان کارکنان سازمان.
  • شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان آور در محیط کار.
  • ایجاد جو صمیمیت، همدلی، صداقت، همکاری و احترام متقابل در میان کارکنان.
  • پرهیز از اعمال روش های مبتنی بر زور و اجبار.
  • شناسایی استعدادهای بالقوه کارکنان و فراهم ساختن رشد و شکوفایی این استعداد در حد توان و امکانات سازمان.
  • شناسایی دلایل واقعی کم کاری، غیبت از کار، بی حوصلگی و بی علاقگی به کار، کم توجهی و بی دقتی کارکنان توسط مدیر.

3. بهداشت روانی در مدرسه

امروزه باید بدانیم مدرسه فقط نقش سنتی و آموزش و رشد مهارت هایی مانند خواندن و نوشتن و اکتساب دانش را ندارد. هدف آموزش و پرورش تنها تعلیم درس نیست، بلکه هدف پرورش جسم و روان دانش آموز است. متاسفانه امروزه موضوع سلامت روان بچه ها هنوز به شکل صحیح مورد توجه و قبول مدرسه قرار نگرفته و بر اساس این غفلت مدرسه، به طور غیرمستقیم در ازدیاد اختلالات روانی بچه ها موثر واقع شده است.

در واقع مدرسه نقش مشخص کننده ای در ایجاد عزت نفس و احساس شایستگی دانش آموزان دارد. محیط مدرسه می تواند دانش آموزان را آماده پذیرش مسئولیت، تصمیم گیری و حل مسائل زندگی سازد. مدرسه ای که در آن بهداشت روانی حاکم باشد، معلمان در آن می کوشند به هر فرد به اندازه توانایی او مسئولیت دهند و تا حد امکان به پرورش روانی-فکری و جسمانی دانش آموزان می پردازند. معلم الگوی تعاملی و متعادلی میان خود و دانش آموز برقرار می کند و در این ارتباط به شخصیت و نیازهای دانش اموزان توجه کافی دارد و کارها بر اساس استعدادها و تمایلات، میان شاگردانش تقسیم می کند.

در اصل مهم ترین شرط معلم خوب از لحاظ بهداشت روان این است که با دانش آموزان با کمال صمیمت و خلوص نیت رفتار کند. دانش آموزان را دوست بدارد و از رفتار آنان آزرده نشود، بلکه با صبر و حوصله و خوشرویی، سعی کند به عمق مسائل آنان پی ببرد و در حل این مسائل تا حد ممکن بکوشد. در واقع مسئولیت اولیای مدرسه به افزایش علم و آشنا کردن دانش آموزان به ارزش های شناختی، اجتماعی و اخلاقی خلاصه نمی شود؛ بلکه آن ها مسئول تغییر و اصلاح رفتارهای ناسازگار و تامین بلوغ فکری و سلامت روان دانش آموزان نیز هستند.

اصول بهداشت روانی در مدارس

  • آگاه سازی مسئولین مدرسه و معلمین در اتخاذ شیوه های ارتباطی و تربیتی مناسب
  • رفع عوامل مخل بهداشت روانی معلمین
  • ارتباط مستمر با خانواده دانش آموزان
  • به روز رسانی اطلاعات و آگاهی های مشاوران و ارتقای توانمندی ها و مهارت های آن ها
  • بهبود شرایط فیزیکی مدارس
  • برگزاری جلسات آگاه سازی برای دانش آموزان و در جهت آموزش مهارت های فردی، کنترل استرس و تامین بهداشت روانی
  • آشنایی مسئولین مدارس با فعالیت های مرکز اورژانس و انواع آسیب های اجتماعی نوپدید

حرف آخر

به یاد داشته باشید توانایی لذت بردن از زندگی، اساس بهداشت روانی است. در واقع راز زندگی، لذت بردن از آن است. رها ساختن ذهن از نگرانی های مربوط به آینده و یا دغدغه های گذشته، یکی از راه های لذت بردن از زندگی است. در واقع راه اصلی لذت بردن از زندگی رسیدن به بهداشت روانی است. بدین منظور ما نیاز داریم با برنامه ریزی های مناسب و استفاده از مشاوره و راهنمایی های افراد کاردان، رسیدن به بهداشت روانی را برای خود و خانواده خود میسر کنیم.

آیا شما خود را فردی دارای بهداشت روانی می دانید؟ آیا راه های رسیدن به بهداشت روانی را می دانید؟ به نظر شما عوامل رسیدن به بهداشت روانی چیست؟ لطفا نظرات و تجربیات خود را، در پایین همین صفحه با ما در میان بگذارید.

در سرانجام به شما پیشنهاد می کنیم روش های بهبود سلامت روان را نیز در انگیزه بخوانید.

منبع: مجله انگیزه

به "بهداشت روانی چیست و چه اصولی دارد؟" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "بهداشت روانی چیست و چه اصولی دارد؟"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید