شرایط آرمانی دریاچه ارومیه دیگر قابل برگشت نیست
به گزارش وبلاگ شماره 3443، رئیس انجمن آبزی پروری ایران با اشاره به لزوم کوچک کردن دریاچه ارومیه گفت: باید بپذیریم که هرگز نمی توان دریاچه ای به عظمت و عمق قبلی را داشت و باید کوشش کنیم که دریاچه کوچکتر، اما باکیفیت تری داشته باشیم.
به گزارش تسنیم، دریاچه ارومیه روز های خوبی را سپری نمی نماید و درحال حاضر 95 درصد مساحت آن خشک شده است. خشکی دریاچه ارومیه با وجود مبالغ گزافی که در قالب ستاد احیای دریاچه ارومیه هزینه شد، مورد بحث کارشناسان و مطالبه گری مردم قرار گرفته است.
کارشناسان محیط زیست هشدار می دهند که خشکی دریاچه علاوه بر نابودی حیات وحش غنی این حوضه آبریز، خطر مهاجرت اقلیمی، طوفان های نمکی و ...، را نیز ایجاد می نماید.
شامگاه سه شنبه برنامه تلویزیونی طبیعت 360 درجه که با حضور سعید شهند؛ مدیرکل محیط زیست آذربایجان غربی، بهداد چهره نگار؛ مسئول سابق ستاد احیای دریاچه ارومیه، ناصر آق؛ رئیس انجمن آبزی پروری ایران و جعفر وحدت، سرپرست بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی به روی آنتن شبکه دو سیما رفت، به واکاوی احیای دریاچه ارومیه و عملکرد ستاد احیا پرداخت. نکته قابل توجه در این برنامه، عدم حضور نماینده ای از وزارت نیرو، مسئولین تازه ستاد احیا و نمایندگان مجلس که طرح تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیا را تصویب نموده بودند، علی رغم دعوت رسمی از آن ها بود.
در ابتدای این برنامه بهداد چهره نگار؛ مسئول سابق ستاد احیای دریاچه ارومیه اظهار کرد: احیای دریاچه ارومیه موضوعی پیچیده و چندوجهی است؛ از نظر من برای آنالیز چرایی احیا نشدن دریاچه ارومیه باید نگاه بلند مدت تری داشته باشیم به این معنا که چه زمانی دریاچه آغاز به خشک شدن کرد. ما در ستاد احیا تا حدودی به اهدافی که برای خود معین نموده بودیم رسیدیم، اما این اهداف به طور کامل محقق نشد.
وی ادامه داد: ما در 30 تا 40 سال گذشته اراضی آبی حوضه آبریز دریاچه ارومیه را 200 هزار هکتار افزایش دادیم. در کنار این افزایش سطح زیرکشت، نوع الگوی کشت نیز تغییر کرد؛ اگر در گذشته عمدتاً کشت انگور را در باغات این حوضه آبریز داشتیم الان بیشتر کشت سیب و چغندر را داریم که آب بری بالایی دارند. این 2 مورد در کنار هم باعث شدند تا در گذر زمان میزانی آبی که به دریاچه می رسد کم گردد و شرایط فعلی دریاچه رقم بخرد.
این مسئول با بیان اینکه ما همواره تأکید داشتیم که آبی که قرار است از پشت سد ها برای دریاچه ارومیه رهاسازی گردد باید به دریاچه برسد، گفت: زمان رهاسازی و حجم رهاسازی بسیار مهم است و در یک دوره ای که این رهاسازی در بهمن ماه و اسفند ماه که ما کشاورزی را در حوضه آبریز دریاچه نداشتیم، انجام شد، شاهد افزایش تراز آب دریاچه بودیم، اما پس از دوره ای این رهاسازی به موقع انجام نشد.
چهره نگار با بیان اینکه شرایط آرمانی دریاچه ارومیه، تراز 1278 و 30 میلیارد مترمکعب آب دیگر قابل برگشت نیست، گفت: بر اساس مطالعات تراز آب دریاچه باید حدود 1274 باشد که در این تراز ما حدود 14 میلیارد مترمکعب آب لازم داریم و تمام برنامه ریزی ها برای رسیدن به این هدف گذاری است.
وی توضیح داد: حق آبه مورد احتیاج دریاچه 3.4 میلیارد است که باید از قسمت های مختلف معین گردد، 623 میلیون از این مقدار باید به وسیله انتقال از زاب مهیا گردد، از محل رودخانه های طبیعی 1.4 میلیارد در سال باید تأمین گردد که ما توقع داریم انجام گردد. یک میلیارد مکعب هم باید از محل صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی تأمین گردد که در این زمینه پایلوت های موفقی صورت گرفته که می تواند با مصرف آب کمتر عایدی بیشتری نیز ایجاد کند.
مسئول سابق ستاد احیا ادامه داد: اینکه تا چه مقدار بتوانیم این پایلوت ها را توسعه دهیم احتیاجمند زمان است. ما تخصیص آب کشاورزی از محل سد ها را 40 درصد کاهش دادیم که اتفاق خوبی بود. کاهش مصرف آب صورت گرفته، اما سطح زیرکشت همچنان افزایش پیدا می نماید و این مشکل ماست.
چهره نگار گفت: وزارت نیرو حق آبه دریاچه را همواره از محل سد ها پرداخت می نماید، اما مسئله ای که ما داریم، این است که در مسیر رسیدن به دریاچه آب دزدیده می گردد و مقدار آبی که به دریاچه می رسد، بسیار کمتر از آب رهاسازی شده است. ما باید آب را به موقع به دریاچه برسانیم و اگر این کار را نکنیم امیدی به احیای دریاچه نیست.
در ادامه برنامه سعید شهند؛ مدیرکل محیط زیست آذربایجان غربی با اشاره به پیگیری ساخت 2 سد نازلو و لیلان چای در حوضه آبریز دریاچه ارومیه اظهار کرد: بر اساس مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه هرگونه سدسازی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه ممنوع است و ساخت 2 سد مذکور نیز متوقف شده وهیچ برنامه ای برای ادامه کار آن ها وجود ندارد.
وی تأکید کرد: ما هیچ فشاری از هیچ نهادی را اگر در مخالفت با روند احیای دریاچه باشد قبول نمی کنیم و کار خود را انجام می دهیم. زمانی که رئیس جمهور محترم تأکید کردند که هر توسعه ای فرع بر محیط زیست است، جایگاه حفاظت از محیط زیست برای همه مسئولان و همه دستگاه ها تعیین شد و سازمان محیط زیست نیز بنابر وظیفه ملی خود با برنامه هایی که در راستای احیای دریاچه نباشد مقابله می نماید.
نماینده سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه ذخیره گاه زیست کره ارومیه هنوز وجود دارد، گفت: تکلیف سازمان درخصوص تنوع زیستی و حفاظت از حیات وحش است. در پی زحمات محیط بانان، آب انبار های متعددی در جزایر دریاچه ارومیه که حیات وحش را در خود جای داده اند، تأسیس شده و پروژه های متعددی را انجام دادیم برای اینکه احتیاج آبی حیات وحش تأمین شده و درخصوص حیات وحش ساکن این جزایر هیچ مسئله ای نداریم.
شهند درخصوص اراضی تحت مدیریت سازمان در قالب پارک ملی دریاچه ارومیه، توضیح داد: حتی یک سانتی متر از این اراضی را اجازه ندادیم تغییرکاربری دهد و حفاظت از این زمین ها را علیرغم خشک شدن ادامه می دهیم.
وی بیان نمود: در سال آبی گذشته یک میلیارد و 10 میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه ارومیه شده که این مقدار یک سوم احتیاج آبی دریاچه ارومیه بوده است. در همین حال 2 میلیارد و 60 میلیون مترمکعب تبخیر آبی داشته ایم. در حال حاضر پشت سد های حوضه آبریز دریاچه ارومیه کمتر از یک میلیارد مترمکعب آب وجود دارد و اگر تمام این آب نیز رهاسازی گردد، کفاف دریاچه را نمی دهد.
مدیرکل محیط زیست آذربایجان غربی تأکید کرد: آب که از سد ها برای دریاچه رهاسازی می گردد باید در مدخل دریاچه به آن برسد. در همین جهت منطقه ای که قرار است انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه انجام گردد را منطقه حفاظت شده بیان کردیم تا از برداشت غیرمجاز حق آبه دریاچه جلوگیری کنیم.
شهند اظهار کرد: برنامه های ستاد احیا در 2 بخش مهم آب و کشاورزی تعریف شده است. از نظر من کلید نجات دریاچه در دست وزارت جهاد کشاورزی است و باید الگوی کشت و الگوی مصرف آب کشاورزی اصلاح گردد. در 5 سال گذشته حدود 48 هزار هکتار اراضی زیرکشت در حوضه آبریز ارومیه اضافه شده و هر هکتار زمین کشاورزی سالانه به 9 هزار مترمکعب آب احتیاج دارد. بیش از 4 میلیارد مترمکعب آب در این 5 سال صرف افزایش کشاورزی در این حوضه آبریز شده است.
در ادامه برنامه ناصر آق؛ رئیس انجمن آبزی پروری ایران در رابطه با انتقال آب به دریاچه ارومیه اظهار کرد: سال 1392 کنفرانسی در راستای آنالیز طرح های احیای دریاچه برگزار گردید و متخصصین از کشور های مختلف در این کنفرانس حضور پیدا کردند. در این کنفرانس یکی از مسائلی که مطرح شد موضوع انتقال آب حوضه به حوضه بود که کلیه حاضرین در این کنفرانس با این طرح مخالفت کردند.
وی ادامه داد: با این وجود با انتقال آب از زاب به این علت که در فاصله نزدیکی از دریاچه ارومیه بود، به این شرط که هزینه بر نباشد، موافقت شد. متأسفانه هنوز این انتقال آب انجام نشده و به نتیجه نرسیده است.
رئیس انجمن آبزی پروری ایران در رابطه با احیای جمعیت حیات وحش و زیست بوم دریاچه در صورت افزایش تراز آب ارومیه گفت: ستاد احیای دریاچه ارومیه بیان کرد که هدف ستاد احیای اکولوژیک دریاچه ارومیه است و مبنای این هدف را هم گیاه آرتمیا که متعادل کننده زیست بوم دریاچه ارومیه است، قرار داد. ما در این محدوده 2 زیست بوم مهم آبی دریاچه و زیست بوم جزایر آن را داریم به همین خاطر اگر آبی قرار باشد وارد گردد، باید به منظور احیای زیست بوم دریاچه باید.
آق بیان نمود: ورود آب به دریاچه باید به نحوی باشد که تبخیر کاهش پیدا کند؛ به همین علت ما کوچک کردن خط دریاچه را پیشنهاد کردیم و گفتیم که دریاچه باید از سمت غرب کوچک شده و به صورت فازبندی احیا گردد. باید بپذیریم که هرگز نمی توان دریاچه ای به عظمت و عمق قبلی را داشت و باید کوشش کنیم که دریاچه کوچکتر، اما باکیفیت تری داشته باشیم.
در بخش پایانی برنامه، جعفر وحدت، سرپرست بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی اظهار کرد: الگوی کشت کشوری حدود 15 روز پیش رونمایی و ابلاغ شد و باید آن را برای سال زراعی 1402 ـ 1401 در دستور کار قرار دهیم. به علت کم آبی کاشت گندم و جو در حوضه آبریز ارومیه حذف شده است. کشت چغندر نیز زیر 15 هزار هکتار بوده و کشت آن به قسمتی از شمال استان که از آب های برون مرزی استفاده می نماید، منتقل شده است.
منبع: فرارو