خوالین میراثی با قابلیت ثبت در یونسکو
به گزارش وبلاگ شماره 3443، خوالین یا برداشت نمک و نانِ پَپِگ از جمله میراث ناملموس استان ایلام هستند که ثبت ملی شده اند و اکنون سودای ثبت جهانی آن ها مطرح است.
به گزارش وبلاگ شماره 3443 رائد ناصری فر معاون میراث فرهنگی ایلام در گفت و گو با ایسنا درباره میراث ناملموسی که به نام خوالین ثبت ملی شده است، شرح داد: ما برای انجام کارهای سخت یک ضرب المثل کُردی داریم که می گوید انگار نمک کشیدی، حالا چرا این ضرب المثل و در چه شرایطی کاربرد دارد؟ در قدیم، برداشت نمک یا خوالین کار طاقت فرسایی بوده که به صورت گروهی در فصل پاییز در منطقه ها گرمسیر انجام می شد. مردان با ابزار و ادوات از صبح زود به این منطقه ها می رفتند و سنگ نمک را با مشقت از رودخانه به دست می آوردند و در چند مرحله آن را پالایش می کردند.
او اضافه نمود: پس از برداشت، سهم دام و طبیعت را تقسیم می کردند و این فرایند تا شب ادامه داشت. بخشی از کار به عهده زنان نیز بود که ناخالصی های نمکِ برداشت شده را جدا می کردند. رسم بر این بود که با مقداری از آن نمک برای شام نانی به نام پَپِگ (پَه پِگ) بپزنند؛ چراکه به خوش یمنی آن اعتقاد داشتند و می خواستند برکت نمکِ برداشت شده را همان شب بر سر سفره هایشان بیاورند.
ناصری فر درباره اقدامات حفاظتی که پس از ثبت خوالین صورت گرفته است، گفت: در حال حاضر مستند آن در دست فراوری است و وزراتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای تهیه این مستند سرمایه گذاری نموده است. بعلاوه برای تهیه مستند رادیویی آن اقداماتی شده است. خوالین میراثی است که قابلیت ثبت در یونسکو را دارد و باید پفراینده آن را متناسب با شاخص های یونسکو آماده کنیم و برای ثبت آن در لیست میراث جهانی کوشش کنیم.
معاون میراث فرهنگی ایلام درباره نان پَپِگ که در لیست آثار ناملموس این استان نیز ثبت شده و به نوعی در پیوند با خوالین است، شرح داد: این نان قدمتی طولانی دارد و در زمان های قدیم برای پخت آن از آرد بلوط استفاده می کردند. پَپِگ با ترکیب نمک، آرد، پیاز، زردچوبه و آب تهیه می گردد. خمیری نسبتاً پهن و بزرگی دارد که آن را زیر خاکستر زغال قرار می دهند تا بپزد. معمولا این غذا به وسیله مردان پخته می شد و به علت قوتی که داشت غذای چوپان ها بود.
ناصری فر در ادامه گفت: آثاری که در لیست میراث ناملموس ثبت می شوند، معمولا میراثی هستند که در خطر فراموشی قرار گرفته اند. فرهنگ و خرده فرهنگ ها به ثبت نمی رسند، چون مردم آن ها را می شناسند و بخشی از زندگی شان است، اما میراثی چون برداشت نمک که ممکن بود روزی فراموش گردد به ثبت رسید. بعلاوه پاسداری و حفاظت از این آثار پس از ثبت بسیار مهم است و در این راستا از سال گذشته آیین نامه جدیدی با امضای معاون اول رییس جمهور درباره پاسداری از میراث ناملموس پس از ثبت به استان ها ابلاغ شده است و ما طبق این آیین نامه موظفیم اقداماتی برای حفاظت از آثار انجام دهیم.
برداشت نمک در سال 1398 به شماره 1984 و با نام خوالین در لیست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است. خوالین برگرفته از نام رودخانه قدیمی نمکی در چند ده کیلومتری حوالی شهر ایلام است. این رودخانه یکی از شورترین رودخانه های طبیعی ایران است که در گذشته تأمین کننده نمک غذایی شهرستان های مختلف استان ایلام بوده است.
منبع: دنیای سفر